Το "φρενάρισμα" της Κίνας τραντάζει την παγκόσμια οικονομία

Η υποχώρηση της ζήτησης διεθνώς και η στεγαστική φούσκα στο εσωτερικό θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν «ανώμαλη προσγείωση» σε χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης
Ομαλή προσγείωση», όπως τη θέλει η πολιτική ηγεσία, μιας οικονομίας απειλούμενης από υπερθέρμανση ή άτακτο «σκάσιμο» μιας οικονομίας-φούσκα; Αυτό το ερώτημα αντιπροσωπεύει η Κίνα στα μάτια του υπόλοιπου πλανήτη, ο οποίος κινδυνεύει να συμπαρασυρθεί από οποιοδήποτε φρενάρισμα των ρυθμών του «παγκόσμιου εργοστασίου».

Ήδη στην ετήσια σύνοδο της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης, προ 15ημέρου, ο Κινέζος πρωθυπουργός, Ουέν Τζιαμπάο, έδωσε το σύνθημα της αποκλιμάκωσης, ανακοινώνοντας ότι ο επίσημος στόχος για τον ρυθμό ανάπτυξης το 2012 τοποθετείται στο 7,5% - κάτω από το συμβολικό όριο του 8%, που θεωρούνταν μέχρι πρότινος αναγκαία συνθήκη ώστε ο ασιατικός γίγαντας να μπορεί να ενσωματώνει τα δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων που προστίθενται κάθε χρόνο στο εργατικό του δυναμικό. 

Έκτοτε, οι αγορές αντιδρούν με νευρικότητα σε κάθε ένδειξη που υπονοεί μείωση των κινεζικών ρυθμών ανάπτυξης - με αποτέλεσμα μόλις προχθές να σημειώνεται ταυτόχρονη υποχώρηση των σημαντικότερων χρηματιστηριακών δεικτών, αλλά και της τιμής του πετρελαίου και των μεταλλευμάτων, πάντα με την επίκληση ανησυχιών για την πορεία της Κίνας.
Τα σημάδια της υποχώρησης της κινεζικής οικονομικής δραστηριότητας προκύπτουν από πολλές πλευρές. Λ.χ., το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2011 κατά 8,9% -ποσοστό εκ πρώτης όψεως θεαματικό, που όμως είναι και το χαμηλότερο των τελευταίων δυόμισι ετών.

Τον περασμένο μήνα, η Κεντρική Στατιστική Υπηρεσία αποκάλυψε ότι οι τοπικές διοικήσεις υποχρεώνουν τις επιχειρήσεις να αναφέρουν «άκρως αναληθή» στοιχεία, τραυματίζοντας την αξιοπιστία των τρόπου υπολογισμού του ΑΕΠ.

Η Ιαπωνία γνωστοποίησε ότι οι εξαγωγές της προς την Κίνα μειώθηκαν κατά 14% - δεδομένο που αφορά κυρίως τον μηχανολογικό εξοπλισμό και παραπέμπει σε πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας. Ο αυστραλιανός κολοσσός BHP Billiton, βασικός τροφοδότης της Κίνας σε σιδηρομετάλλευμα, ανάφερε πως η κινεζική παραγωγή ατσαλιού ήδη επιβραδύνεται. Τον Μάρτιο, ο δείκτης PMI των HSBC/Markit σημείωσε χαμηλό τετραμήνου, ήτοι 48,1 - με το 50 να αποτελεί το όριο της συρρίκνωσης. Το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο στην Κίνα δημοσιοποίησε τη Δευτέρα την ετήσια έκθεσή του, στην οποία το 46% των μελών του εκφράζει φόβους επιβράδυνσης, έναντι 31% πέρυσι.

Στον τομέα της απασχόλησης, οι προσλήψεις σημείωσαν χαμηλό διετίας, ενώ πληροφορίες φέρουν πολλούς εργοδότες να έχουν προχωρήσει σε απολύσεις κατά τις διακοπές της κινεζικής Πρωτοχρονιάς (οπότε οι κάτοικοι των βιομηχανικών κέντρων επιστρέφουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους), προκειμένου να αποφύγουν τη δαπάνη του εισιτηρίου επιστροφής των απολυομένων, αλλά και το ενδεχόμενο απεργιακών συγκεντρώσεων στα εργοστάσια.Οι περισσότεροι αναλυτές τοποθετούν τον πήχη της «ανώμαλης προσγείωσης» στην υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης κάτω από το 7% -ενδεχόμενο στο οποίο ο Σκοτ Μέιθερ της Pimco δίνει πιθανότητες της τάξης του 20%.
Ο δε πυροδότης ενός τέτοιου «φρεναρίσματος» θα μπορούσε να είναι είτε εξωγενής, με δεδομένη την υποχώρηση της ζήτησης σε όλους τους βασικούς εμπορικούς εταίρους της Κίνας, είτε και ενδογενής, με τα βλέμματα όλα να στρέφονται στο υπερβολικά μοχλευμένο σκιώδες τραπεζικό σύστημα και στην τεράστια στεγαστική φούσκα που έχει δημιουργήσει η κυριαρχία του κράτους στην αγορά γης, η διαρκής αστικοποίηση και η χαλαρή πιστωτική πολιτική της τελευταίας διετίας.

Σε κάθε περίπτωση, το «υφεσιακό γαϊτανάκι» ανάμεσα στην Κίνα και τον υπόλοιπο κόσμο είναι μια ορατή πιθανότητα - και είναι αυτό που ώθησε τις χώρες BRICS να συνυπογράψουν προχθές συμφωνία για τη διεξαγωγή συναλλαγών στα δικά τους νομίσματα, ώστε να οχυρωθούν περισσότερο απέναντι στην κρίση των οικονομικών κέντρων της Δύσης.

Σε αντίθεση, πάντως, με την καθιερωμένη συζήτηση, λ.χ., στις ΗΠΑ για το αθέμιτο εμπορικό πλεονέκτημα που εξασφαλίζει στην Κίνα η συναλλαγματική της πολιτική, η πραγματικότητα είναι ότι ο ασιατικός γίγαντας (που, άλλωστε, τον Φεβρουάριο κατέγραψε εμπορικό έλλειμμα ύψους 31 δισ. δολαρίων) δεν απειλεί πλέον με τον καλπασμό, αλλά ακριβώς με τον βραδύτερο βηματισμό του.

Από αυτήν την άποψη, επαληθεύονται κατά τρόπο ειρωνικό οι προειδοποιήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου προς τις δύο χώρες, στις οποίες κατεξοχήν αποδίδει τις «παγκόσμιες ανισορροπίες»: Διότι η μεν Κίνα προσπαθεί οργανωμένα να στραφεί από την πρωτοκαθεδρία των εξαγωγών και των επενδύσεων σε ένα μοντέλο περισσότερο προσανατολισμένο στην εγχώρια ζήτηση. Η Γερμανία, ωστόσο, κινδυνεύει να βρεθεί εκτός τόπου και χρόνου...

Διχασμένη η χώρα του Σι Τζινπίνγκ

Τα πολιτικά ρίσκα είναι κάτι που οι ξένοι επενδυτές στην Κίνα σίγουρα δεν είχαν φανταστεί μέχρι πρότινος ότι θα πρέπει να συνυπολογίσουν.

Ωστόσο, οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων έδειξαν ότι η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος πρόκειται να «στεφθεί» νέος ηγέτης της χώρας κατά το 18ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος τον ερχόμενο Οκτώβριο, θα εμφανίζει ολοένα και περισσότερα ρήγματα, όχι μόνο στη βάση της κοινωνίας, αλλά και στην κορυφή.

Δεν συμβαίνει, άλλωστε, συχνά να εκδίδει ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός ανακοινωθέν για να διακηρύξει την πίστη του στην πολιτική ηγεσία, έπειτα από θύελλα φημών στο κινεζικό Διαδίκτυο για κινήσεις αρμάτων και πυροβολισμούς στο Πεκίνο - υποτίθεται στο πλαίσιο «πραξικοπήματος», με στόχο την αποκατάσταση του άρτι καθαιρεθέντος μέλους του Πολιτικού Γραφείου, Μπο Σιλάι.

Υπενθυμίζεται ότι ο Μπο (γιος συνεργάτη του Μάο Τσετούνγκ) ήταν ο επικεφαλής του Κόμματος στην πόλη Τσονγκτσίνγκ των 33 εκατ. κατοίκων.

Είχε θέσει σε εφαρμογή ένα ιδιόμορφο μοντέλο προσέλκυσης ξένων επενδύσεων με ταυτόχρονο απηνή διωγμό των διεφθαρμένων αξιωματούχων, αναβίωση των μαοϊκών πολιτιστικών συμβόλων, λαϊκιστική ρητορική και μια πρωτοφανή ανοιχτή καμπάνια για την προώθησή του στην 9μελή Μόνιμη Επιτροπή του Πολιτικού Γραφείου στο κομματικό συνέδριο τον Οκτώβριο.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 31ης Μαρτίου