Του Σπ. Παπακωνσταντίνου*
Με μια φράση, ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2013 που ψηφίστηκε την προηγούμενη Κυριακή από τη Βουλή, μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας από τους πιο σκληρούς και ταξικούς των τελευταίων ετών. Επιπλέον, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποβεί αναποτελεσματικός, καθώς βασίζεται σε μάλλον αισιόδοξες προβλέψεις.
Στο παρόν σημείωμα, θα επιχειρηθεί μια συνοπτική παρουσίαση των μεγεθών του Προϋπολογισμού σε δύο ενότητες. Η πρώτη αφορά την εκτέλεσή του το τρέχον έτος και η δεύτερη τις προβλέψεις για το 2013.
Σε σχέση με την εκτέλεση του Κρατικού Προϋπολογισμού του τρέχοντος έτους και τις εκτιμήσεις του Υπ. Οικονομικών για το τελικό ύψος εσόδων και δαπανών αξίζει να σημειωθούν τα εξής:
1. Έσοδα
Τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 47,7 δις € έναντι στόχου 51,4 δις € του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού. Το Υπ. Οικονομικών αναγνωρίζει ότι η απόκλιση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η ύφεση ήταν υπερδιπλάσια του αναμενόμενου και στη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Πιο συγκεκριμένα:
Άμεσοι Φόροι
Στο σύνολό τους τα έσοδα από άμεσους φόρους θα ανέλθουν σε 20,8 δις € έναντι στόχου 23,5 δις € (υστέρηση 2,7 δις €). Η εσωτερική κατανομή των άμεσων φόρων αναδεικνύει ξεκάθαρα την ταξική πολιτική της κυβέρνησης. Με ύφεση 6,5% το 2012 (που μπορεί τελικά να είναι υψηλότερη), το κράτος θα αυξήσει τα έσοδα του από φυσικά πρόσωπα, δηλαδή κυρίως από μισθωτούς και συνταξιούχους, κατά 20%, ενώ την ίδια στιγμή οι επιχειρήσεις θα πληρώσουν σχεδόν τα μισά σε σχέση με πέρυσι (-40%). Επίσης, λόγω του ΕΕΤΗΔΕ («χαράτσι») τα έσοδα από τους φόρους στην περιουσία θα ανέλθουν σε 2,75 δις €, σημειώνοντας αύξηση κατά 134,6 % σε σχέση με το 2011. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι και σε αυτή την περίπτωση οι φόροι κατανέμονται δυσανάλογα, με δεδομένη την ευνοϊκή ρύθμιση που ισχύει για τις μεγάλες επιχειρήσεις.
Έμμεσοι Φόροι
Τα έσοδα από έμμεσους φόρους θα διαμορφωθούν σε 26,2 δις €, χαμηλότερα κατά 670 εκατ. € σε σχέση με το στόχο. Η υστέρηση προέρχεται σχεδόν εξολοκλήρου από το ΦΠΑ, ενώ δεν προβλέπεται διαφορά στους έμμεσους φόρους των ενεργειακών προϊόντων. Η εικόνα όμως, που έχουμε σήμερα με την εξίσωση του ΕΦΚ σε πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, δείχνει κατάρρευση της αγοράς πετρελαίου. Συνεπώς, είναι πολύ πιθανό τα έσοδα που προέρχονται από την φορολογία ενεργειακών προϊόντων να είναι πολύ χαμηλότερα – με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη λήψη άλλων φορολογικών μέτρων ή την περικοπή δαπανών.
Μη φορολογικά έσοδα
Αξίζει εδώ να αναφερθεί η μείωση κατά 30% σε σχέση με το 2011 που συνδέεται εκτός από την ύφεση, με τη μεταφορά του χαρτοφυλακίου του Δημοσίου στο ΤΑΙΠΕΔ. Αυτή η μείωση των εσόδων του Δημοσίου θα είναι στην ουσία μόνιμη, με δεδομένη τη μεταφορά πολλών ΔΕΚΟ τα επόμενα χρόνια στο ΤΑΙΠΕΔ και την ιδιωτικοποίησή τους.
2. Δαπάνες
Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για το 2012 εκτιμάται ότι θα είναι μειωμένες κατά 1,2 δις € περίπου σε σχέση με το στόχο (θα ανέλθουν σε 61,8 δις. € έναντι στόχου 63 δις €). Η εξοικονόμηση αυτή προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από τους τόκους, οι οποίοι θα είναι χαμηλότεροι κατά 1,3 δις €. Για να συμβεί όμως αυτό, θα υπάρξει μεγάλη περικοπή των δαπανών του ΠΔΕ.
Οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις θα είναι ελάχιστα υψηλότερες σε σχέση με το στόχο του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού (108 εκατ. €) ενώ και οι λειτουργικές θα είναι υψηλότερες κατά 600 εκατ. €. Επιπλέον, οι δαπάνες για κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη θα είναι τελικά αυξημένες κατά 620 εκατ. € και θα διαμορφωθούν σε 16,2 δις. €. Επισημαίνεται, ότι μέχρι το Σεπτέμβριο είχε δοθεί σχεδόν το 85% της επιχορήγησης στα ασφαλιστικά ταμεία, επομένως είναι πολύ πιθανό στο τέλος να αυξηθούν οι εν λόγω δαπάνες – εξαιτίας της συνεχιζόμενης μείωσης της απασχόλησης που λιγοστεύει τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές.
3. Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
Σε σχέση με το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, οι δαπάνες εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 6,8 δις €, μειωμένες κατά 500 εκατ. € σε σχέση με το στόχο. Με δεδομένο ότι μέχρι το Σεπτέμβρη είχαν δοθεί μόλις 2,7 δις € και με τον κίνδυνο αύξησης άλλων κατηγοριών δαπανών, θεωρείται πολύ πιθανό –αν όχι βέβαιο – το ΠΔΕ να κλείσει σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα. Θα είναι έτσι το χαμηλότερο ΠΔΕ από το 2000 κι έπειτα, τη στιγμή μάλιστα που είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίο.
4. Έλλειμμα
Με βάση τα παραπάνω, το πρωτογενές έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού (χωρίς τους τόκους) θα ανέλθει σε 4,6 δις €, αυξημένο κατά 3,5 δις € σε σχέση με το στόχο. Με τον υπολογισμό των τόκων, το έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 8,4% του ΑΕΠ έναντι στόχου 6,9%. Περνώντας στη Γενική Κυβέρνηση, συνυπολογίζοντας δηλαδή τους ΟΤΑ, τα νοσοκομεία και τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, η Κυβέρνηση εκτιμά ότι θα επιτύχει το στόχο του ελλείμματος, το οποίο θα διαμορφωθεί σε 12,9 δις € περίπου ή 6,6% του ΑΕΠ.
Το πρωτογενές έλλειμμα της Γεν. Κυβέρνησης (πλην τόκων δηλαδή) εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 2,4 δις € ή 1,2% του ΑΕΠ έναντι στόχου 2,5 δις €. Οι τρόποι με τους οποίους θα το επιτύχει αυτό είναι οι εξής: α) μέσω των εθνικολογιστικών προσαρμογών (δηλαδή μεταφορές εσόδων – δαπανών) ύψους 3 δις €. β) οι ΟΤΑ θα έχουν πλεόνασμα ύψους 560 εκατ. €. γ) Μεγάλο μέρος των παραπάνω θα χαθεί από το έλλειμμα των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης που θα ανέλθει σε 2,2 δις €.
Β. Κρατικός Προϋπολογισμός 2013
Ο Προϋπολογισμός του 2013 περιλαμβάνει ένα από τα σκληρότερα πακέτα μέτρων, συνολικού ύψους 10,98 δις €. Με δεδομένο ότι έχει ήδη εξαντληθεί η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών, το πακέτο περιλαμβάνει περικοπές δαπανών ύψους 9 δις € και αύξηση εσόδων 2 δις €. Το 50% του συνόλου των περικοπών αφορά τις συντάξεις. Εκεί προβλέπεται ειδικότερα αύξηση ορίων συνταξιοδότησης, πλήρης κατάργηση δώρων, κλιμακωτή μείωση συντάξεων, μείωση εφάπαξ κλπ. Ακολουθούν οι μισθοί με 1,7 δις € περίπου, όπου οι μειώσεις εντοπίζονται κυρίως στην κατάργηση των δώρων, την αναστολή των κινήτρων απόδοσης και τα ειδικά μισθολόγια. Το μεγαλύτερο μέρος των περικοπών στην υγεία, ύψους σχεδόν 500 εκατ. €, αφορά στη φαρμακευτική δαπάνη.
Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί και το εξής σε σχέση με τα μέτρα. Οι περικοπές των 11 δις € θα επιφέρουν «όφελος» 9,4 δις €. Αυτό συμβαίνει επειδή υπολογίζεται η μείωση φορολογικών εσόδων και ασφαλιστικών εισφορών από τις περικοπές σε μισθούς – συντάξεις και η απώλεια εσόδων ΦΠΑ λόγω μείωσης λειτουργικών δαπανών.
1. Έσοδα
Στο σκέλος των εσόδων, αναμένεται μείωση των καθαρών εσόδων κατά 1,4 δις € σε σχέση με το 2012 (46,3 δις € για το 2013 έναντι 47,7 δις €). Οι αιτίες για αυτή την πτώση εντοπίζονται στην συνεχιζόμενη ύφεση και στην εφαρμογή των μέτρων. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχει υποεκτίμηση της επίπτωσης των μέτρων. Για παράδειγμα, δεν υπολογίζεται η μείωση της καταναλωτικής δαπάνης – και επομένως η πτώση των εσόδων από ΦΠΑ – από τις περικοπές σε μισθωτούς και συνταξιούχους. Ειδικότερα:
Άμεσοι φόροι
Προβλέπεται μείωση στα έσοδα από άμεσους φόρους κατά 1 δις € περίπου σε σχέση με το 2012 (19,8 δις έναντι 20,8 δις):
- Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων. Προβλέπεται μείωση κατά 2,1 δις € περίπου (από 9,9 δις σε 7,8 δις €), λόγω των μέτρων και της εξάντλησης της φοροδοτικής ικανότητας των πολιτών.
- Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων. Προβλέπεται μικρή μεν αλλά περαιτέρω μείωση στα έσοδα κατά 150 εκατ. € περίπου – θα παραμείνουν σε ποσοστό μικρότερο του 1% του ΑΕΠ.
- Φόρος στην περιουσία. Τα έσοδα προβλέπεται ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται (κατά 400 εκατ. € περίπου) λόγω ΕΕΤΗΔΕ και ΦΑΠ.
Σημαντική αύξηση (κατά 1,2 δις €) επίσης προβλέπεται στους άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) που θα αντισταθμίσει εν μέρει την απώλεια από το φόρο εισοδήματος. Τα έσοδα αυτά προέρχονται κυρίως από τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας 2011 και 2012.
Έμμεσοι Φόροι
Τα έσοδα από έμμεσους φόρους προβλέπεται να είναι μειωμένα κατά 1,8 δις € περίπου (24,4 δις € έναντι 26,2 δις € το 2012). Όπως είναι προφανές, το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης θα προέλθει από το ΦΠΑ όπου αναμένονται έσοδα 13,7 δις € έναντι 15,1 δις € το 2012. Αξίζει να τονιστεί ότι το Υπ. Οικονομικών προβλέπει μικρή μείωση στους έμμεσους φόρους από πετρέλαιο και λοιπά ενεργειακά προϊόντα. Με βάση την εικόνα που υπάρχει σήμερα, όπως προαναφέρθηκε, είναι πολύ πιθανό να διαψευστούν οι συγκεκριμένες προβλέψεις.
- Οι μισθοί και συντάξεις θα μειωθούν κατά 2 δις € σε σχέση με το 2012 λόγω μείωσης ειδικών μισθολογίων, συμβασιούχων, πρόσθετων αποζημιώσεων κλπ.
- Οι καταναλωτικές δαπάνες προβλέπεται να μειωθούν κατά 500 εκατ. €.
- Οι μεταβιβαστικές πληρωμές θα μειωθούν κατά 1,3 δις € σε σχέση με το 2012. Πιο συγκεκριμένα, οι επιχορηγήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία θα μειωθούν κατά 1,1 δις € περίπου (από 13,4 δις € σε 12,3 δις €). Η μείωση αυτή, παρά την τραγική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων θα προέλθει από την προαναφερόμενη μείωση των συντάξεων κατά 5 δις €.
3. Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
Οι δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις προβλέπεται να σταθεροποιηθούν στα 6,8 δις € (με την επιφύλαξη βέβαια ότι το 2012 τελικά μπορεί να είναι χαμηλότερες). Με δεδομένο, ωστόσο, ότι το ΠΔΕ χρησιμοποιείται διαχρονικά ως «μαξιλάρι» για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μειωθούν ακόμα περισσότερο οι δαπάνες. Περιττό να αναφερθεί ότι αυτό το ύψος δαπανών δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να δώσει την απαιτούμενη ώθηση στην οικονομία για την ανάσχεση της ύφεσης.
Με βάση τα παραπάνω, το πρωτογενές έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού 2013 θα ανέλθει σε 2,3 δις € ή 1,3 % του ΑΕΠ. Αν συνυπολογιστούν και οι τόκοι, τότε το έλλειμμα θα διαμορφωθεί σε 11,2 δις € ή στο 6% του ΑΕΠ. Σε σχέση με τη Γενική Κυβέρνηση, προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 750 εκατ. € ή 0,4% του ΑΕΠ. Με τον υπολογισμό των τόκων, το συνολικό έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει σε 9,4 δις € ή 5,2% του ΑΕΠ.
- Πλεόνασμα στους ΟΤΑ ύψους 590 εκατ. €.
- Πλεόνασμα στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, ύψους 2,7 δις €.
Ειδικά για τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, η προσαρμογή μεταξύ 2012 και 2013 θα ανέλθει σε 5 δις € - όπως προβλέπεται και από τα μέτρα. Επί της ουσίας, δηλαδή, η δημοσιονομική προσαρμογή το 2013 στηρίζεται στη μείωση (όλων) των συντάξεων και έπειτα στη μείωση των μισθών στο δημόσιο τομέα.
Συμπεράσματα
Α. Εκτέλεση Κρατικού Προϋπολογισμού 2012
Σε σχέση με την εκτέλεση του Κρατικού Προϋπολογισμού του τρέχοντος έτους και τις εκτιμήσεις του Υπ. Οικονομικών για το τελικό ύψος εσόδων και δαπανών αξίζει να σημειωθούν τα εξής:
1. Έσοδα
Τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 47,7 δις € έναντι στόχου 51,4 δις € του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού. Το Υπ. Οικονομικών αναγνωρίζει ότι η απόκλιση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η ύφεση ήταν υπερδιπλάσια του αναμενόμενου και στη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Πιο συγκεκριμένα:
Άμεσοι Φόροι
Στο σύνολό τους τα έσοδα από άμεσους φόρους θα ανέλθουν σε 20,8 δις € έναντι στόχου 23,5 δις € (υστέρηση 2,7 δις €). Η εσωτερική κατανομή των άμεσων φόρων αναδεικνύει ξεκάθαρα την ταξική πολιτική της κυβέρνησης. Με ύφεση 6,5% το 2012 (που μπορεί τελικά να είναι υψηλότερη), το κράτος θα αυξήσει τα έσοδα του από φυσικά πρόσωπα, δηλαδή κυρίως από μισθωτούς και συνταξιούχους, κατά 20%, ενώ την ίδια στιγμή οι επιχειρήσεις θα πληρώσουν σχεδόν τα μισά σε σχέση με πέρυσι (-40%). Επίσης, λόγω του ΕΕΤΗΔΕ («χαράτσι») τα έσοδα από τους φόρους στην περιουσία θα ανέλθουν σε 2,75 δις €, σημειώνοντας αύξηση κατά 134,6 % σε σχέση με το 2011. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι και σε αυτή την περίπτωση οι φόροι κατανέμονται δυσανάλογα, με δεδομένη την ευνοϊκή ρύθμιση που ισχύει για τις μεγάλες επιχειρήσεις.
Έμμεσοι Φόροι
Τα έσοδα από έμμεσους φόρους θα διαμορφωθούν σε 26,2 δις €, χαμηλότερα κατά 670 εκατ. € σε σχέση με το στόχο. Η υστέρηση προέρχεται σχεδόν εξολοκλήρου από το ΦΠΑ, ενώ δεν προβλέπεται διαφορά στους έμμεσους φόρους των ενεργειακών προϊόντων. Η εικόνα όμως, που έχουμε σήμερα με την εξίσωση του ΕΦΚ σε πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, δείχνει κατάρρευση της αγοράς πετρελαίου. Συνεπώς, είναι πολύ πιθανό τα έσοδα που προέρχονται από την φορολογία ενεργειακών προϊόντων να είναι πολύ χαμηλότερα – με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη λήψη άλλων φορολογικών μέτρων ή την περικοπή δαπανών.
Μη φορολογικά έσοδα
Αξίζει εδώ να αναφερθεί η μείωση κατά 30% σε σχέση με το 2011 που συνδέεται εκτός από την ύφεση, με τη μεταφορά του χαρτοφυλακίου του Δημοσίου στο ΤΑΙΠΕΔ. Αυτή η μείωση των εσόδων του Δημοσίου θα είναι στην ουσία μόνιμη, με δεδομένη τη μεταφορά πολλών ΔΕΚΟ τα επόμενα χρόνια στο ΤΑΙΠΕΔ και την ιδιωτικοποίησή τους.
2. Δαπάνες
Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για το 2012 εκτιμάται ότι θα είναι μειωμένες κατά 1,2 δις € περίπου σε σχέση με το στόχο (θα ανέλθουν σε 61,8 δις. € έναντι στόχου 63 δις €). Η εξοικονόμηση αυτή προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από τους τόκους, οι οποίοι θα είναι χαμηλότεροι κατά 1,3 δις €. Για να συμβεί όμως αυτό, θα υπάρξει μεγάλη περικοπή των δαπανών του ΠΔΕ.
Οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις θα είναι ελάχιστα υψηλότερες σε σχέση με το στόχο του Συμπληρωματικού Προϋπολογισμού (108 εκατ. €) ενώ και οι λειτουργικές θα είναι υψηλότερες κατά 600 εκατ. €. Επιπλέον, οι δαπάνες για κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη θα είναι τελικά αυξημένες κατά 620 εκατ. € και θα διαμορφωθούν σε 16,2 δις. €. Επισημαίνεται, ότι μέχρι το Σεπτέμβριο είχε δοθεί σχεδόν το 85% της επιχορήγησης στα ασφαλιστικά ταμεία, επομένως είναι πολύ πιθανό στο τέλος να αυξηθούν οι εν λόγω δαπάνες – εξαιτίας της συνεχιζόμενης μείωσης της απασχόλησης που λιγοστεύει τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές.
3. Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
Σε σχέση με το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, οι δαπάνες εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 6,8 δις €, μειωμένες κατά 500 εκατ. € σε σχέση με το στόχο. Με δεδομένο ότι μέχρι το Σεπτέμβρη είχαν δοθεί μόλις 2,7 δις € και με τον κίνδυνο αύξησης άλλων κατηγοριών δαπανών, θεωρείται πολύ πιθανό –αν όχι βέβαιο – το ΠΔΕ να κλείσει σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα. Θα είναι έτσι το χαμηλότερο ΠΔΕ από το 2000 κι έπειτα, τη στιγμή μάλιστα που είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίο.
4. Έλλειμμα
Με βάση τα παραπάνω, το πρωτογενές έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού (χωρίς τους τόκους) θα ανέλθει σε 4,6 δις €, αυξημένο κατά 3,5 δις € σε σχέση με το στόχο. Με τον υπολογισμό των τόκων, το έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 8,4% του ΑΕΠ έναντι στόχου 6,9%. Περνώντας στη Γενική Κυβέρνηση, συνυπολογίζοντας δηλαδή τους ΟΤΑ, τα νοσοκομεία και τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, η Κυβέρνηση εκτιμά ότι θα επιτύχει το στόχο του ελλείμματος, το οποίο θα διαμορφωθεί σε 12,9 δις € περίπου ή 6,6% του ΑΕΠ.
Το πρωτογενές έλλειμμα της Γεν. Κυβέρνησης (πλην τόκων δηλαδή) εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 2,4 δις € ή 1,2% του ΑΕΠ έναντι στόχου 2,5 δις €. Οι τρόποι με τους οποίους θα το επιτύχει αυτό είναι οι εξής: α) μέσω των εθνικολογιστικών προσαρμογών (δηλαδή μεταφορές εσόδων – δαπανών) ύψους 3 δις €. β) οι ΟΤΑ θα έχουν πλεόνασμα ύψους 560 εκατ. €. γ) Μεγάλο μέρος των παραπάνω θα χαθεί από το έλλειμμα των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης που θα ανέλθει σε 2,2 δις €.
Β. Κρατικός Προϋπολογισμός 2013
Ο Προϋπολογισμός του 2013 περιλαμβάνει ένα από τα σκληρότερα πακέτα μέτρων, συνολικού ύψους 10,98 δις €. Με δεδομένο ότι έχει ήδη εξαντληθεί η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών, το πακέτο περιλαμβάνει περικοπές δαπανών ύψους 9 δις € και αύξηση εσόδων 2 δις €. Το 50% του συνόλου των περικοπών αφορά τις συντάξεις. Εκεί προβλέπεται ειδικότερα αύξηση ορίων συνταξιοδότησης, πλήρης κατάργηση δώρων, κλιμακωτή μείωση συντάξεων, μείωση εφάπαξ κλπ. Ακολουθούν οι μισθοί με 1,7 δις € περίπου, όπου οι μειώσεις εντοπίζονται κυρίως στην κατάργηση των δώρων, την αναστολή των κινήτρων απόδοσης και τα ειδικά μισθολόγια. Το μεγαλύτερο μέρος των περικοπών στην υγεία, ύψους σχεδόν 500 εκατ. €, αφορά στη φαρμακευτική δαπάνη.
Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί και το εξής σε σχέση με τα μέτρα. Οι περικοπές των 11 δις € θα επιφέρουν «όφελος» 9,4 δις €. Αυτό συμβαίνει επειδή υπολογίζεται η μείωση φορολογικών εσόδων και ασφαλιστικών εισφορών από τις περικοπές σε μισθούς – συντάξεις και η απώλεια εσόδων ΦΠΑ λόγω μείωσης λειτουργικών δαπανών.
1. Έσοδα
Στο σκέλος των εσόδων, αναμένεται μείωση των καθαρών εσόδων κατά 1,4 δις € σε σχέση με το 2012 (46,3 δις € για το 2013 έναντι 47,7 δις €). Οι αιτίες για αυτή την πτώση εντοπίζονται στην συνεχιζόμενη ύφεση και στην εφαρμογή των μέτρων. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι υπάρχει υποεκτίμηση της επίπτωσης των μέτρων. Για παράδειγμα, δεν υπολογίζεται η μείωση της καταναλωτικής δαπάνης – και επομένως η πτώση των εσόδων από ΦΠΑ – από τις περικοπές σε μισθωτούς και συνταξιούχους. Ειδικότερα:
Άμεσοι φόροι
Προβλέπεται μείωση στα έσοδα από άμεσους φόρους κατά 1 δις € περίπου σε σχέση με το 2012 (19,8 δις έναντι 20,8 δις):
- Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων. Προβλέπεται μείωση κατά 2,1 δις € περίπου (από 9,9 δις σε 7,8 δις €), λόγω των μέτρων και της εξάντλησης της φοροδοτικής ικανότητας των πολιτών.
- Φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων. Προβλέπεται μικρή μεν αλλά περαιτέρω μείωση στα έσοδα κατά 150 εκατ. € περίπου – θα παραμείνουν σε ποσοστό μικρότερο του 1% του ΑΕΠ.
- Φόρος στην περιουσία. Τα έσοδα προβλέπεται ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται (κατά 400 εκατ. € περίπου) λόγω ΕΕΤΗΔΕ και ΦΑΠ.
Σημαντική αύξηση (κατά 1,2 δις €) επίσης προβλέπεται στους άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) που θα αντισταθμίσει εν μέρει την απώλεια από το φόρο εισοδήματος. Τα έσοδα αυτά προέρχονται κυρίως από τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας 2011 και 2012.
Έμμεσοι Φόροι
Τα έσοδα από έμμεσους φόρους προβλέπεται να είναι μειωμένα κατά 1,8 δις € περίπου (24,4 δις € έναντι 26,2 δις € το 2012). Όπως είναι προφανές, το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης θα προέλθει από το ΦΠΑ όπου αναμένονται έσοδα 13,7 δις € έναντι 15,1 δις € το 2012. Αξίζει να τονιστεί ότι το Υπ. Οικονομικών προβλέπει μικρή μείωση στους έμμεσους φόρους από πετρέλαιο και λοιπά ενεργειακά προϊόντα. Με βάση την εικόνα που υπάρχει σήμερα, όπως προαναφέρθηκε, είναι πολύ πιθανό να διαψευστούν οι συγκεκριμένες προβλέψεις.
2. Δαπάνες
Το μεγαλύτερο μέρος της προσαρμογής – όπως αναφέρθηκε προηγουμένως – θα προέλθει από την περικοπή των δαπανών. Συγκεκριμένα, οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού το 2013 προβλέπεται να είναι χαμηλότερες κατά 6 δις € σε σχέση με το 2012 (55,8 δις € έναντι 61,8 δις €). Οι δαπάνες για τόκους θα μειωθούν κατά 2,8 δις € - λόγω του PSI - και οι πρωτογενείς δαπάνες κατά 2,9 δις €. Ειδικότερα, στο σκέλος των πρωτογενών δαπανών παρατηρούνται τα εξής: - Οι μισθοί και συντάξεις θα μειωθούν κατά 2 δις € σε σχέση με το 2012 λόγω μείωσης ειδικών μισθολογίων, συμβασιούχων, πρόσθετων αποζημιώσεων κλπ.
- Οι καταναλωτικές δαπάνες προβλέπεται να μειωθούν κατά 500 εκατ. €.
- Οι μεταβιβαστικές πληρωμές θα μειωθούν κατά 1,3 δις € σε σχέση με το 2012. Πιο συγκεκριμένα, οι επιχορηγήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία θα μειωθούν κατά 1,1 δις € περίπου (από 13,4 δις € σε 12,3 δις €). Η μείωση αυτή, παρά την τραγική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων θα προέλθει από την προαναφερόμενη μείωση των συντάξεων κατά 5 δις €.
3. Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
Οι δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις προβλέπεται να σταθεροποιηθούν στα 6,8 δις € (με την επιφύλαξη βέβαια ότι το 2012 τελικά μπορεί να είναι χαμηλότερες). Με δεδομένο, ωστόσο, ότι το ΠΔΕ χρησιμοποιείται διαχρονικά ως «μαξιλάρι» για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μειωθούν ακόμα περισσότερο οι δαπάνες. Περιττό να αναφερθεί ότι αυτό το ύψος δαπανών δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να δώσει την απαιτούμενη ώθηση στην οικονομία για την ανάσχεση της ύφεσης.
4. Έλλειμμα
Με βάση τα παραπάνω, το πρωτογενές έλλειμμα του Κρατικού Προϋπολογισμού 2013 θα ανέλθει σε 2,3 δις € ή 1,3 % του ΑΕΠ. Αν συνυπολογιστούν και οι τόκοι, τότε το έλλειμμα θα διαμορφωθεί σε 11,2 δις € ή στο 6% του ΑΕΠ. Σε σχέση με τη Γενική Κυβέρνηση, προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 750 εκατ. € ή 0,4% του ΑΕΠ. Με τον υπολογισμό των τόκων, το συνολικό έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει σε 9,4 δις € ή 5,2% του ΑΕΠ.
Οι τρόποι με τους οποίους το πρωτογενές έλλειμμα της Κεντρικής Κυβέρνησης γίνεται πλεόνασμα στη Γενική Κυβέρνηση δηλαδή μια προσαρμογή ύψους 3 δις € είναι οι εξής:
- Πλεόνασμα στους ΟΤΑ ύψους 590 εκατ. €.
- Πλεόνασμα στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, ύψους 2,7 δις €.
Ειδικά για τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, η προσαρμογή μεταξύ 2012 και 2013 θα ανέλθει σε 5 δις € - όπως προβλέπεται και από τα μέτρα. Επί της ουσίας, δηλαδή, η δημοσιονομική προσαρμογή το 2013 στηρίζεται στη μείωση (όλων) των συντάξεων και έπειτα στη μείωση των μισθών στο δημόσιο τομέα.
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά, λοιπόν, για το 2013 προβλέπονται τα εξής: Λήψη μέτρων ύψους 11 δις €, τα οποία θα επιφέρουν δημοσιονομικό «όφελος», ύψους 9,4 δις. €. Η συνολική προσαρμογή του ελλείμματος, δηλαδή η μεταβολή στο τελικό αποτέλεσμα των δημοσίων οικονομικών, θα ανέλθει σε 3 δις € περίπου. Την ίδια στιγμή, το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά 11 δις. €. Αναδεικνύεται, έτσι, το γεγονός ότι ο Κρατικός Προϋπολογισμός 2013 επιφέρει τεράστιες θυσίες για ελάχιστο όφελος. Οι θυσίες μάλιστα αυτές θα επιβαρύνουν δυσανάλογα τα χαμηλά και μεσαία στρώματα, αποκαλύπτοντας για μια ακόμα φορά, τον ταξικό χαρακτήρα της ασκούμενης πολιτικής.
*Ο Σπ. Παπακωνσταντίνου είναι επιστημονικός συνεργάτης της ΕΕΚΕ Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου